کاخ سروستان چگونه میراث جهانی شد؟، پیوند معماری باستان به عصراسلامی - دوست بلاگ

به گزارش خبرنگاران از شیراز، در چهل و دومین نشست جهانی یونسکو که تیرماه سال 97 در کشور بحرین برگزار گشت محور ساسانی فارس یا منظر باستان شناسی ساسانی در فارس ثبت جهانی شد، محوری که در برگیرنده هفت اثر منحصر به فرد و ارزشمند دوره ساسانیان بود و بیست و سومین اثر تاریخی ایران و پنجمین اثر جهانی استان فارس بشمار می رود.

با ثبت محور ساسانی فارس در فهرست یونسکو هفت اثر ساسانی قلعه دختر، شهر گور و کاخ اردشیر در شهرستان فیروزآباد، شهر بیشاپور، نقوش برجسته تنگ چوگان و غار شاپور در شهرستان کازرون همچنین کاخ ساسانی در شهرستان سروستان جهانی شدند.

پفراینده محور ساسانی فارس با سند یک هزار صفحه ای به یونسکو رفت و در چهل ودومین نشست جهانی یونسکو در بحرین به ثبت رسید.

شاخص ترین آثار باستانی حکومت ساسانی شامل شهرهای مهمی نظیر بیشاپور، فیروزآباد، سروستان و داراب و وجود 30 نقش برجسته و همچنین مهمترین محورهای ارتباطی امروز منطقه فارس، در دوره ساسانی شکل گرفته است.

در پی ثبت جهانی محور ساسانی در سال 97 انتقاداتی پیرامون پفراینده مربوط به کاخ سروستان مطرح شد و برخی از کارشناسان یونسکو بر این باور بودند که این بنا مربوط به عصر اسلامی است و در زمره پفراینده فیروزآباد و بیشاپور قرار نمی گیرد.

از این رو فرصت دادند که تحقیقاتی در این رابطه انجام گردد تا اثبات گردد این بنا مربوط به زمان ساسانیان است.

بر این اساس چندی قبل بود که میراث فرهنگی استان فارس بیان نمود که بر اساس یافته های سن سنجی دقیق بنای میراث جهانی کاخ ساسان این بنا 2 قرن قبل از دوره عباسی ساخته شده است.

تاریخ نگاران پیشین، سن بنا را از اواسط دوره ساسانی تا دوره خلافت عباسی پیشنهاد کرده بودند که سه تا چهار قرن را در بر می گرفت و تاریخ نگاری های پیشین بر اساس عناصر و نقشه معماری و نیز تعداد اندکی سال یابی رادیو کربن اما با خطای بالا پیشنهاد شده بود.

علیرضا عسکری چاوردی مدیر پایگاه جهانی منظر ساسانی فارس فیروزآباد و سروستان گفت: بنای سروستان در حقیقت پیونددهنده معماری ایران باستان به عصر اسلامی است چرا که طاق و قوس گنبد نقش بسیار مهمی در معماری ایران دارد.

او بیان نمود: باید به این نکته توجه کرد که از آغاز عصر ساسانی کاخ های فیروزآباد را داریم که با استفاده از سه کنج، و دایره و مربع به وجود آمده که این مربوط به هنر ایرانی است.

عسکری چاوردی ادامه داد: این موضوع حائز اهمیت است زیرا تداوم این فرایند در عصر اسلامی در مساجد مهمی مانند مسجد گلپایگان، مسجد جامع اصفهان و مسجد نی ریز ادامه داشته که در عصر صفوی شاهکار معماری ایران در اصفهان بوده و حلقه گمشده میان معماری عصر باستانی و اسلامی کاخ سروستان است.

مدیر پایگاه جهانی منظر ساسانی فارس فیروزآباد و سروستان به مطالعات اجرا شده پیرامون کاخ سروستان اشاره کرد و افزود: در سال 1980 میلادی دانشگاه نیویورک مطالعاتی را پیرامون این کاخ انجام داده و کاخ سروستان را از نظر فنون معماری با معماری کاخ های بنی امیه در اردن مقایسه کرده و نتیجه گرفته بود که این معماری در دوره آل بویه بنا شده و این موضوع همواره مورد بحث بوده است.

او افزود: در دهه 1380 کاوش باستان شناسی پیرامون این کاخ انجام شد که نشان می داد این بنا در سرانجام دوره ساسانی و آغاز عصر اسلامی ساخته شده اما در عصر اسلامی هم مورد استفاده، تعمیر و بازسازی قرار گرفته است.

عسکری چاوردی با تاکید بر پفراینده ثبت جهانی آثار ساسانی استان فارس اظهار کرد: سال 1397 که موضوع ثبت جهانی آثار ساسانی مطرح شد کارشناسان یونسکو پفراینده سروستان را مورد نقد قرار دادند و بیان نمودند که این بنا در عصر اسلامی است و در زمره پفراینده فیروزآباد و بیشاپور قرار نمی گیرد در آن زمان بلافاصله پروژه تاریخ گذاری با کربن 14 آغاز شد.

مدیر پایگاه جهانی منظر ساسانی فارس فیروزآباد و سروستان گفت: با این آزمایشات و با رادیو کربن تعداد زیادی چوب بکار رفته در دیوارها و نیز ریز زغال های موجود در ملاط گچی بکار رفته در دیوارها و گنبدهای بنا مشخص شد که این بنا می در دوره ساسانی بوده و در دوره اسلامی نیز مورد استفاده قرار گرفته است.

او با اشاره به اینکه در این طرح از مشاوران علمی خارجی نیز استفاده شده است بیان نمود: در زمانی که محور ساسانی ثبت جهانی شد یونسکو قبول کرد در صورتی رای مثبت می دهد که اثبات گردد این بنا مربوط به زمان ساسانی است و میراث فرهنگی تعهد داد که این اقدامات را انجام می دهد.

عسکری چاوردی شرح داد: بر این اساس مقرر شد که میراث فرهنگی در رابطه با این بنا و تاریخ گذاری آن مدارک و مستندات بیشتری آماده کند تا در کنفرانس های بعدی طرح گردد از این رو با نتایج به دست آمده با 50 مورد نمونه آزمایشگاهی مشخص شد که این بنا مربوط سرانجام حکومت ساسانی و آغاز عصر اسلامی است و در یکی از مجلات معتبر منتشر شده و بدین ترتیب مدارک ما مورد توجه یونسکو قرار گرفت و در نهایت مدارک میراث جهانی سروستان نیز تکمیل شد.

مسعود منیعاتی رئیس انجمن دوستداران میراث فرهنگی استان فارس نیز ادامه داد: کاخ سروستان یک بنای بسیار ارزشمند تاریخی با قدمت هزار ساله است.

او افزود: این بنا که به دوره ساسانی و اوایل اسلامی بر می گردد یکی از شاخص ترین بناهای نه تنها استان بلکه جهان بوده که نیازمند حفاظت است.

منیعاتی افزود: چنانچه زیر ساخت های گردشگری برای این بنا مانند راه دسترسی مناسب، حمل ونقل مناسب، پذیرایی و اقامت مناسب فراهم باشد می توان در حوزه جلب گردشگر برای این مجموعه پیروز بود.

رئیس دوستدار میراث فرهنگی با بیان اینکه از طریق درآمدهای گردشگری می توان برای نگهداری از این بنا گام برداشت، اظهار کرد: در صورتی که زیرساخت های توسعه گردشگری برای این مجموعه فراهم باشد می توان از طریق جذب گردشگر و درآمدهای حاصل از آن برای نگهداری از این بنا اقدام کدر از این رو ضروری است که علاوه بر کارهای مطالعاتی که اجرا شده در حوزه توسعه زیرساختها نیز گام هایی برداشته گردد.

منبع: مهر

ت