عملکرد پرنوسان صدا و سیما در دوران کرونا ، اصرار بر روش های تکراری و بی اثر - دوست بلاگ

به گزارش خبرنگار اجتماعی خبرنگاران، الهام معین- گزارشگر بین ماشین های متوقف شده در خروجی های شهر می شود و به هر ماشین که می رسد، می پرسد: آقا مگه قرار نبود مسافرت نرویم؟!

و مردم هم همه انگار پاسخ را از بر باشند، چیز هایی جواب می دهند. یکی می گوید از خانه بیرون می اییم می رویم توی خانه. یکی می گوید سه ماه است خانواده ام را ندیده ام. دیگری می گوید بله حق با شماست و عبور می کند؛ و این حکایت، ماههاست که تکرار می شود. در تعطیلات و ایام عید هم که به حد اعلی اش می رسد.

این صحنه های تلویزیونی برای همه ما آشنا است. چرخیدن گزارش گر توی بازار شلوغ تهران یا سطح شهر نیز همینطور و یک سوال یکسان:چرا ماسک نمی زنید؟ و باز هم پاسخ هایی کمابیش یکسان.

از ابتدای شیوع کرونا در کشورمان تا به امروز، قریب 9 ماه می گذرد.9 ماه پرتلاطمی که می توان ان را به چندین برهه غیر قابل پیش بینی تقسیم بندی کرد. ویروس و رفتار مرتبا در حال تغییرش، از همان ماه های ابتدایی همه و از جمله صدا و سیما را سردرگم کرده بود. اما پس از پشت سرگذاردن ماه های ابتدایی، دیگر فرایند شیوع ویروس و شکل مقابله با ان را می شد پیش بینی کرد و برای ان تمهیداتی اندیشید. در این بین رسانه ها نقش بسیار پررنگی را برای فرهنگ سازی و اگاهی بخشی ایفا می کنند و بدیهی است که وظیفه صدا و سیما سنگین تر از پیش خواهد بود. صدا و سیمایی که نه تنها مرجع رسمی مطلعی بخشی و اطلاع رسانی به مردم به شمار می رود بلکه به دلیل گستردگی و حضورش در دورترین نقاط کشور، همچنان محل نفوذ و فرهنگ سازی است. اما صدا و سیما علی رغم تلاش های بسیار، در این مدت کارنامه پرنوسان و در برخی برهه ها، کارنامه ضعیفی از خود به جای گذاشته است.

به اذعان گزارش مرکز پژوهش های مجلس شورای اسلامی مورخ تیرماه 99، عملکرد صدا و سیما را می توان به پنج دوره تقسیم کرد: اول، دور بودن خطر و انکار ورود؛ دوم، تحت کنترل بودن اوضاع؛ سوم، جدی بودن خطر، ضرورت آموزش و مشارکت عمومی؛ چهارم، امتداد خطر، کلیشه شدن آموزش و افتادن به تکرار و پنجم، کاهش خطر، مدیریت پذیری و خروج. به نظر می رسد صدا و سیما در دوران قرنطینه عمومی مردم، عملکرد درخشانی از خود به جای گذاشته است تا انجا که توانست تا حد زیادی در راستای سیاست در خانه بمانیم حرکت کرده و لحظات مفرحی را برای مردم فراهم کند. پخش مرتب سریال های طنز، فیلم های سینمایی روز و برنامه های سرگرمی محور از ان جمله بود. علاوه بر این، راه اندازی برنامه های اموزشی تحت عنوان مدرسه ای به وسعت ایران نیز گام بسیار موثری در اموزش دانش اموزان در ایام کرونا بود. اما آنچه در ماه های اخیر و با اوج دریافت موج سوم کرونا بیش از پیش خودنمایی می کند تکراری شدن بسیاری از شیوه های اموزشی و تبلیغی صدا و سیماست.

اصرار بر روش های تکراری و بی اثر

با وجود گذشت 9 ماه از شیوع کرونا در کشورمان، همچنان تغییر چندانی در روش های اطلاع رسانی و فرهنگ سازی صدا و سیما در حوزه سلامت را شاهد نیستیم. حتی در کمال تعجب می توان این فرایند را یک فرایند نزولی نیز توصیف کرد. آنچنان که این فرایند زیر ذره بین مرکز پژوهش های مجلس هم قرار گرفته است و به اذعان این مرکز، صدا و سیما در برهه ای به تکرار افتاده است و آموزش های آن کلیشه ای شده اند. در این گزارش آمده است که صدا و سیما پس از مدتی که بسیار درخشان در زمینه ارتباطات مخاطره پیش رفت، به علت طولانی شدن زمان درگیری با مخاطره، به تکرار افتاد. این سازمان تجربه رسانه ای بسیار پایینی برای چنین مواردی دارد و پیش بینی نکردن این وضع کیفیت مداخلات آن را پایین می آورد. صدا و سیما رسانه ای است که بسیار درگیر اکنون است و آینده نگری زیادی ندارد. درواقع صدا و سیما در زمینه آموزش و مطالبه از مردم بسیار خوب عمل کرد، اما مردم از لحاظ روحی به ویژه با نزدیکی به عید، خسته شدند. این رفع خستگی صرفاً با بسنده کردن به پخش سریال، برنامه های ترکیبی یا گزارش های تکراری و دیگر کلیشه شده از بیمارستان ها میسر نیست.

از صدا وسیما و تلاشش برای فرهنگ سازی پروتکل های بهداشتی مبارزه با کرونا که سخن به میان می اید؛ بیشترین تصویری که به ذهن متبادر می شود، تصویر یک گزارشگر ناراحت است در برخورد با مردمی که بار سفر بسته اند و یا کسانی که ماسک نزده اند و یا تصویر برنامه هایی به ذهن متبادر می شود که هرروز نسخه جدیدی برای درمان کرونا می پیچند از نیش زنبور گرفته تا نمک و این در حالی است که برای جذب مخاطب فهیم امروز به روش های موثرترو خلاقانه تری دیگری نیاز داریم.

● توجه به مسئله مخاطب شناسی در تولید محتوا با توجه به مواردی نظیر:

o در نظر دریافت گروه های سنی مختلف اعم از خردسال و کودک، نوجوان، جوان، میانسال و مسن.

o در نظر دریافت ویژگی های منطقه ای، اقلیمی و اعتقادی اقصی نقاط کشور.

o در نظر دریافت طبقه های اجتماعی-اقتصادی (متوسط، مرفه، سطح پایین اقتصادی، روستایی، حاشیه شهر، شهری)، ویژگی های اجتماعی (کارمند، کاسب، خانه دار، معلم و…)، جنسیتی (زن و مرد)؛

● استفاده بیشتر از آموزش و اطلاع رسانی غیر مستقیم و نوین در آموزش و ایجاد و ارتقای فضای مشارکتی تسهیل گری؛

● استفاده از هنر در فرهنگ سازی (ارتقا، ثابت نگهداشتن و یا از بین بردن یک فرهنگ) همانند انیمیشن دیرین دیرین جهت آموزش بهداشت؛

● تشکیل تیم های سناریو نویسی و تولید پیام های طنز و همچنین فرهنگ ساز و، اما نه تخریب کننده، برای ارتقای اخلاقیات جامعه در شرایط بحران (ناظر بر روابط خانوادگی، روابط اجتماعی، مفاسد اقتصادی و مدیریتی، چون محتکری ماسک).

از جمله نکاتی است که رعایت ان ها به صدا و سیما یاری خواهد کرد تا به نقشی فعال در اموزش و اگاهی بخشی افکار عمومی تبدیل شود. ساخت انیمیشن ها و کلیپ های جذاب با لحن طنز و توجه به چالش های روحی، روانی و خانوادگی افراد در این دوران و بهره گیری از روش های غیرمستقیم اموزشی بر رفتار مردم در قبال کرونا موثر واقع خواهد شد.

صدا و سیما ممنون که هستید

برنامه های پزشکی صدا و سیما همزمان با شیوع گسترده کرونا در کشور، فرایند تازه ای به خود گرفت و به تبع شرایط، کرونا و اخبار ان، بخش اعظم این برنامه ها را به خود اختصاص داد، اما این برنامه ها نیز در برهه های مختلف با انتقاداتی از سوی پزشکان و وزارت بهداشت همراه بود.

به طور مثال جهانپور، رییس مرکز روابط عمومی و اطلاع رسانی وزارت بهداشت در توئیتی به فرایند اشفته برنامه های پزشکی شبکه های مختلف سیما واکنش داد و با انتقاد از روش های غیر علمی مطرح شده در شبکه های سیما برای درمان کرونا از جمله نیش زنبور و نمک و... نوشت صدا و سیما، ممنون که هستید

صحبت های مطرح شده توسط کارشناسان برنامه های پزشکی سیما در مورد کرونا در مواردی توسط کارشناسان و پزشکان آن حوزه به بوته نقد کشیده شده است و این در حالی است که صدا و سیما موظف است اطلاعات متقن درست و قابل اعتمادی رابه مخاطب خود ارائه کند تا نه تنها او را از روش های ناکارامد درمانی و سودجویی های این بخش اگاه سازد بلکه بر سواد سلامت ان ها نیز بیافزاید.

بهداشت محیط؛ حلقه مفقوده برنامه های صدا و سیما

امروزه نقش رسانه ها به دلیل اثرگذاری سریعتر و گسترده تر بیش از سالیان پیش مورد توجه قرار می گیرد. یکی از اصلی ترین حوزه های فعالیت رسانه به ویژه تلویزیون حوزه سلامت در تمام ابعاد و زیر مجموعه های ان است. از اواخر سال 98 اهمیت پرداختن به این بخش دوچندان نیز شده است. توجه به سلامت روان و سلامت معنوی هم سطح با سلامت جسم ودر نظر دریافت نیاز های رده های سنی مختلف نیز از جمله مواردی است که باید مورد توجه برنامه سازان قررا گیرد. اما انچه اغلب نادیده انگاشته می شود و تقریبا هیچ توجهی از سوی برنامه سازان حوزه سلامت دریافت نمی کند سلامت محیط است. این بخش در ایام کرونا به ویژه در شرایط کنونی از اهمیت بیشتری نیز برخوردار است.

همانگونه که نمکی وزیر بهداشت نیز در گفتگوی تلویزیونی خود در برنامه نگار این مساله را بیان نمود در کشور ما برعکس بسیاری از کشورها، این وزارت بهداشت بود که به یاری اقتصاد آمد و لذا در مدت کوتاهی بسیاری از کسب و کارها، کار خود را از سر دریافتد و مکان های عمومی مجددا با ازدحامی مشابه ازدحام پیش از کرونا روبرو شدند؛ و در نتیجه رعایت بهداشت چنین محیط هایی به دلیل تردد بسیار زیاد مردم، از اهمیت زیادی برخوردار است.

نانوایی ها، پاساژ ها و مراکز خرید، ادارات، مدارس و حتی کارخانه های تولیدی با تعداد کارکنان بالا از جمله مکان هایی هستند که قادرند به شیوع هرچه بیشتر کرونا دامن زده و یا از شیوع ان جلوگیری کنند.

اصلی ترین راهکار این مساله، رعایت پروتکل های بهداشتی در این محیط ها و اگاهی داشتن از چگونگی رعایت بهداشت این محیط هاست. اما این مطلعی از چه طریق صورت می گیرد؟

آشپز فلان کارخانه بزرگ را چطور می توان از شیوه نامه های بهداشتی درست اگاه کرد؟ ان سرپرست فلان فروشگاه زنجیره ای را چطور؟ یا صاحب فلان رستوران شلوغ سطح شهر را؟ یا حتی مسئول فلان خوابگاه دانشجویی را؟ و یا یک نانوا را که عدم رعایت پروتکل ها توسط او جان بسیاری را به خطر می اندازد؟

آیا در این بین فارغ از اهرم های قانونی موجود، وظیفه اصلی اگاهی بخشی و اطلاع رسانی بر دوش صدا و سیما نیست؟ آیا در شرایط کنونی و با اوج گیری موج سوم کرونا، رعایت سلامت و بهداشت محیط بیش از پیش مهم جلوه نمی کند؟ آیا نیاز نیست صدا و سیما به سرعت در این بخش وارد شده و با ساخت کلیپ های کوتاه و جذاب، و یا حتی انیمیشن های دنباله دار شیوه رعایت پروتکل های بهداشتی در محیط های سرپوشیده و شلوغ را به مردم بیاموزد؟ و با افزایش سواد سلامت مردم در این حوزه از شیوع بیشتر کرونا جلوگیری کند؟ آیا راهکار تبلیغی و اموزشی صدا و سیما برای این دوران تنها همان روش های تکراری است یا می توان به راحتی با روش هایی جذاب تر به فرهنگ سازی و آموزش مردم مبادرت ورزید؟

فراموش نکنیم که صدا و سیما توانسته است در گذشته با بهره گیری از روش های جذاب به فرهنگسازی رانندگی کم خطر و یا مصرف درست انرژی بپردازد پس این بار نیز قادر خواهد بود به مردم برای رعایت بهتر بهداشت، یاری رساند. به علاوه مطلع شدن آحاد مردم از شیوه نامه های بهداشت محیط، ان ها را به مطالبه گری نیز سوق خواهد داد. مطالبه گری ای که وقتی توسط خود مردم انجام شود بسیار سریعتر و اثرگذارتر از مراجع قانونی خواهد بود و در بلند مدت به کاهش انتقال کرونا می انجامد.

namasho.com: نماشو، طراحی سایت، سئو، چاپ و طراحی گرافیکی را به ما بسپارید.