خبرنگاران طراحی ترور محمدرضا پهلوی؛ پایانی بر توهم ثبات رژیم - دوست بلاگ

جهت دریافت مشاوره خدمات قیمت طراحی کاتالوگ a3 از بهترین و مجربترین طراحان کشور همراه ما باشید. از طراحی تا چاپ کاتالوگ های تبلیغاتی حرفه ای را با بهترین قیمت از ما بخواهید.

رضا شمس آبادی در 1319 خورشیدی در روستای شمس آباد در حاشیۀ کویر کاشان و در خانواده ای مذهبی اما بسیار فقیر به جهان آمد. در 10 سالگی مجبور شد تا همراه خانواده اش به کاشان مهاجرت کند و به عنوان کارگر در کارخانۀ بافندگی آن شهر مشغول به کار گردد. وی در سال 1339 وارد عرصۀ فعالیت های سیاسی شد و به عضویت حزب مردم ایران از احزاب وابسته به جبهۀ ملی درآمد. هرچند از عضویت در این حزب به دلیل پذیرش سلطنت محمدرضا پهلوی از طرف این حزب راضی نبود و روح سرکش او را در مبارزه با رژیم پهلوی آرام نمی کرد. بعدها قیام 15 خرداد 1342 و اعدام انقلابی حسنعلی منصور به وسیله محمد بخارایی و یارانش در هیات های مؤتلفۀ اسلامی در یکم بهمن 1343، شمس آبادی را تحت تأثیر قرار داد. به همین خاطر با اصرار خود داوطلبانه به سربازی رفت و پس از مدتی جزو محافظان گارد سلطنتی شد تا بتواند نقشۀ کشتن محمدرضا پهلوی را به اجرا بگذارد.

ترور محمدرضا پهلوی

حادثه ترور محمدرضا پهلوی در 21 فروردین 1344 خورشیدی توسط رضا شمس آبادی در تاریخ مبارزات انقلاب اسلامی از اهمیت ویژه ای برخوردار است. این رویداد در شرایطی رخ داد که قیام 15 خرداد 1342 به شدت سرکوب شده بود و بعد از آن عاملان ترور حسنعلی منصور دستگیر و اعدام شده بودند و همگان می پنداشتند که رژیم به نوعی ثبات نسبی رسیده است اما این رویداد نشان داد که مردم از رژیم پهلوی بسیار ناراضی هستند و محمدرضا پهلوی حتی در کاخ خودش هم امنیت ندارد و موضوع ثبات رژیم پهلوی به چالش کشیده شد.

حدود پنج ماه از تبعید امام خمینی(ره) به ترکیه به دلیل مخالفت با تصویب لایحۀ کاپیتولاسیون در 21 مهر 1343 و افشاگری های ایشان در مورد این لایحه می گذشت و محمدرضا پهلوی احساس آسودگی خاطر می کرد، اما چیزی نگذشت که این ثبات نسبی در 21 فروردین 1344 در کاخ مرمر به هم ریخت. در این روز، سرباز وظیفه ای به نام رضا شمس آبادی یکی از افراد گارد سلطنتی که در کاخ مرمر مأمور نگهبانی بود، محمدرضا پهلوی را هنگامی که از اتومبیل در مقابل سرسرای کاخ پیاده شد به رگبار مسلسل بست. محمدرضا پهلوی با شتاب خود را به داخل ساختمان رساند اما 2 تن از درجه داران محافظ او به نام های پایدار محمدعلی باباییان و آیت لشکری، مورد گلوله رضا شمس آبادی قرار گرفتند و کشته شدند. خود شمس آبادی نیز با گلوله درجه داری به نام گروهبان ساری اصلانی کشته شد. شدت این تیراندازی آنقدر زیاد بود که محمدرضا پهلوی در گفت وگویی با خبرنگار فرانسوی لوموند گفت: احساس من این بود که پنجاه نفر به طرف من تیر می انداختند. زیرا تیراندازی واقعاً شدید بود.[1]

پیامدهای ترور

آنچه باید در مورد این واقعه گفت، این است که ترور محمدرضا پهلوی درست در زمانی صورت گرفت که احزاب و گروه های سیاسی مختلف با تسلیم در برابر هیات حاکمه رژیم پهلوی بر اختناق روزافزون در کشور مهر تایید گذاشته بودند. به همین خاطر بود که محمدرضا پهلوی فکر می کرد که نه تنها قیام 15 خرداد بلکه هر حرکت دیگری به کلی خاموش شده و او همچنان خواهد توانست به سلطه خود بر این ملت ادامه دهد اما ترور وی هر چند ناموفق بود اما این واقعیت را آشکار ساخت که شعله های نهضت 15خرداد 1342 گذشته از آن که خاموش نشده، بلکه روز به روز شعله ورتر هم می گردد.

همچنین ترور محمدرضا پهلوی راهبرد جدید مبارزان سیاسی را به منظور مخالفت با رژیم پهلوی نشان داد. مبارزان سیاسی بعد از قیام 15خرداد 1342 با شناخت بهتری از ماهیت رژیم پهلوی دریافتند که برای براندازی رژیم، جنبه های تئوریک، دیگر کاربرد ندارد و باید به طور قهرآمیز در برابر آن ایستاد. هر چند که این باور و استراتژی بعضی از مخالفان رژیم پهلوی را دربر می گرفت و شامل همه مبارزان نبود.

واکنش ها به ترور

ترور محمدرضا پهلوی شاید نگاه ها را بیشتر به ضعف نهادهای امنیتی رژیم پهلوی در پیش بینی و جلوگیری از این حادثه معطوف کرد. پس از آن حادثه، دستورهایی مبنی بر کشف و تعقیب عاملان صادر شد و هیاتی مرکب از نمایندگان اداره دادرسی ارتش، گارد شاهنشاهی، اداره دوم ستاد عظیم ارتشتاران و ساواک مأمور رسیدگی به این حادثه شدند و چون عامل سوءقصد به محمدرضا پهلوی سرباز وظیفه ای بود که در لباس سربازی دست به چنین اقدامی زده بود، بنابراین تعقیب موضوع ابتدا به وسیله سازمان ضد اطلاعات ارتش شروع شد که پس از انجام یک سلسله بازپرسی ها نظر به این که تمام دستگیرشدگان غیرنظامی بودند و تعدادی از آنان مبادرت به تشکیل هسته ای با مرام کمونیستی نموده بودند بنابراین پرونده جهت ادامه به ساواک سپرده شد.[2]

انگیزه های ترور

مدارک و شواهد موجود از این موضوع حکایت دارد که رضا شمس آبادی ارتباطی با مرام کمونیست ها نداشته است و مهم ترین عاملی که رضا شمس آبادی را به اقدام جدی برای ترور محمدرضا پهلوی واداشت نه مرام کمونیستی بلکه قیام امام خمینی(ره) و آشنایی او با اعلامیه ها و مواضع امام خمینی(ره) و به ویژه قیام 15 خرداد 1342 و دیگری ترور حسنعلی منصور، نخست وزیر، در بهمن 1343 توسط گروه محمد بخارایی بود.

با شروع نهضت امام خمینی در 1341، رضا شمس آبادی سر در این راه نهاد. وی در مراسم و مجالسی که وعاظ و گویندگان به روشنگری و افشاگری می پرداختند، فعالانه شرکت می کرد. در پخش اعلامیه های امام خمینی(ره) و دیگر مقامات روحانی، بسیار کوشا بود. به گفته دوستانش پخش اعلامیه امام را از فرایض خود می دانست و دوستان و آشنایان را نیز به شرکت در مبارزات اسلامی، حضور در مراسم و مجالس سیاسی - مذهبی و پخش این گونه اعلامیه ها فرا می خواند.

او در قیام خونین 15 خرداد 1342 در کاشان حضوری فعال داشت و همراه مردمی که بازار را بستند و در مدرسه شاه در کاشان اجتماع کردند و به تظاهرات خیابانی دست زدند، دلیرانه شرکت کرد و مردم را به بستن مغازه ها فراخواند و شاهد خونریزی های ماموران رژیم پهلوی در آران کاشان بود. کشتار رژیم پهلوی در 15 خرداد 1342، رضا شمس آبادی را همانند بسیاری از جوانان مسلمان به اندیشه دست بردن به اسلحه و قیام مسلحانه واداشت.[3]

رضا شمس آبادی با آن که از سربازی معاف بود اما به خاطر آنکه طرح خود را برای ترور محمدرضا پهلوی محقق کند، داوطلبانه راهی خدمت سربازی شد. یکی از دوستانش در این ارتباط می گوید: وقایع 15 خرداد انگیزه ای شد که وی به سربازی برود تا بلکه بتواند کاری انجام دهد. خوب به خاطر دارم که دو تا از اعلامیه های امام خمینی به دستش رسیده بود و پس از مطالعه آن ها مدام این جمله را بر زبان می آورد: راه دیگری برای من معین شد، این مرجع است که می تواند جامعه را رهبری و راهنمایی کند.[4] انگیزه هایی که سبب شد تا رضا شمس آبادی دست به چنین عمل شجاعانه ای یعنی ترور محمدرضا پهلوی بزند، روشن است که از جانب گروهی نبوده، بلکه با زمینه های قبلی چنین برنامه ای را مدت ها در نظر داشته و برای آن روزشماری می نموده و حتی به خاطر همین مساله با وجود این که سه بار معاف شده بود، جهت کشتن محمدرضا پهلوی یا حداقل خودسازی و آموختن فنون رزمی و چریکی عمدا به خدمت سربازی می رود.[5]

منابع

[1] سید حمید روحانی، نهضت امام خمینی، ج اول، ص 1146 - 1147.

[2] همان، ص 87.

[3] روحانی، ص 1152.

[4] مجلۀ عروه الوثقی، حزب جمهوری اسلامی، سال اول، ص 11.

[5] ترور شاه، حادثه کاخ مرمر به روایت اسناد، مقدمه کتاب، ص 14.