نگاهی به فیلم سینمایی بدون قرار قبلی؛ سفری از آفاق به انفس - دوست بلاگ

در خلاصه داستان این فیلم آمده است:

دکتر یاسمین لطفی که ساکن برلین است، پس از 30 سال بی خبری طبق وصیت عجیب پدرش به ایران بر می گردد و ماجرا هایی در این سفر برای او اتفاق می افتد که راستا زندگی اش را تغییر می دهد...

بهروز شعیبی در نشست خبری پس از اکران فیلم درباره خانواده ای که در بدون قرار قبلی به تصویر کشیده است، به خبرنگاران گفت:

اگر ما از سیل مشغله های خود رها شویم، خانواده هایی را می بینیم که روابط سالم و درستی دارند؛ ولی در تلاطم زندگی کم تر آن ها را می بینیم. ما سعی نکردیم چیزی را تخیل کنیم یا ایده آلی را نشان بدهیم که وجود ندارد. اینجا سرزمین ماست و معتقدم هر چیزی را که بکاریم، نسل بعدی بر می گردد که آن را بردارد، همان طور که در فیلم رخ داد. من با خودم قرار گذاشته ام که اگر در یک ژانر پیروز بودم، سراغ ژانر های مختلف بروم تا امروز سعی کردم هربار این تغییر را بدهم؛ ولی خودم فکر می کنم روابط انسانی و آن چه میان اعضای یک خانواده است، چیزی بود که از آن ها جدا نشده ام و در فیلم هایم تکرار می شوند.

نظر تعدادی از منتقدان را درباره بدون قرار قبلی بخوانید

فریدون جیرانی

ساختن فیلمی که قرار است اعتقادات را بدون شعار منتقل کند، سخت است. در دورانی که بعضی می خواهند نسبت به هر فیلمی که نگاه اعتقادی دارد، جبهه بندی داشته باشند، ساختن این فیلم ها کار خیلی سختی است و شعیبی از پس این کار سخت برآمده است.

محمدحسین قلی پور

با وجود اینکه بهروز شعیبی نویسندگی آثارش را برعهده نداشته و وظیفه خود را بیان بصری مفاهیم می داند، باید او را یکی از کارگردان های بی ادعا، اما دارای سبک کاری برشمرد. چراکه ویژگی و موتیف های مشترکی در آثارش قابل شناسایی و دنبال کردن است. روایت هایی از الگوی شاه پیرنگ و سفر قهرمان، بهره گیری دقیق از دکوپاژ برای ارائه بصری، توجه به مضامین انسانی، عمق بخشی به مفاهیم، شخصیت پردازی دقیق و پرداخت سینمایی را می توان از ویژگی های مشترک آثار شعیبی برشمرد. البته این ویژگی ها در تمامی آثار ایشان به یک مقدار نقش آفرینی نکرده است. به کارگیری این ویژگی ها در فیلم بدون قرار قبلی نسبت به سایر آثار شعیبی به مرز پختگی رسیده است.

بدون قرار قبلی به یمن اقتباس از کتاب برترین شکل ممکن و فیلمنامه فرهاد توحیدی و مهدی تراب بیگی نیمی از راه شخصیت پردازی را پیش از ساخت فیلم پیموده است و کارگردانی شعیبی راستا تکامل آن را هموار کرده است. بهره گیری از کهن الگوی سفر قهرمان مانند سایر آثار شعیبی فیلم را در راستا خلق قهرمانی بدیع قرار داده است که به سختی می توان نمونه مشابهی از آن را در سینمای ایران به یاد آورد. قهرمانی که در ابتدا بیننده را به یاد شخصیت های دم دستی آثار تلوزیونی می اندازد؛ اما رفته رفته بر عمق آن افزوده می گردد و در سرانجام از او یاسمینی می سازد که تا ساعت ها پس از تماشای فیلم با بیننده همراه می گردد.

علی بحرینی

به نظرم بدون قرار قبلی دومین فیلم خوب کارنامه فیلم سازی بهروز شعیبی است. من همچنان دهلیز را بیش تر از تمام فیلم های او دوست دارم؛ اما بدون قرار قبلی را بسیار جلوتر از بقیه آثار شعیبی می دانم. نگاهش به مفهوم وطن را در این فیلم تحسین می کنم؛ اما افسوس که بدون قرار قبلی هم مثل اغلب ساخته های شعیبی از عنصر کم خونی رنج می برد. بازی مصطفی زمانی را باید نماینده حال و هوای بدون قرار قبلی بدانیم، راکد، یخ و احتمالا مبتنی بر این فرضیه که ساختن فیلم گرم باج دادن به مخاطب است. البته در بدون قرار قبلی بازی پگاه آهنگرانی حکایت دیگری دارد. چه خوب که شعیبی نخواسته با کاراکتر یاسمین رفتاری اتو کشیده داشته باشد.

مجید اسلامی

فیلم بیش از آن که تماشاگرش را درگیر بعد چه می گردد؟ کند، او را درگیر حس صحنه ها می نماید، نتیجه این که اگر در کلیت قضاوتی کنیم، ممکن است سربلند بیرون نیاید؛ ولی خود فیلم زیباست و آدم را قانع می نماید. بد نیست گهگاه لا به لای فیلم های تلخ و سیاه با تصویری شیرینی و دلنشین روبرو شویم.

رضا صائمی

بدون قرار قبلی قصه شخصیت محوری است که روایت سفری از آفاق به انفس را به تصویر می کشد و به واسطه این روایت مخاطب را هم به سفری درونی دعوت می نماید. این دعوت و سفر البته صرفا یک تجربه وجودی نیست؛ بلکه دامنه آن به سرزمین و فرهنگ و سنت های بومی و ملی هم توسعه می یابد. یاسمین از آلمان به ایران می آید تا در خاکسپاری پدری که 30 سال او را ندیده است، حضور یابد و به وصیتش عمل کند. اما این نه بازگشت به پدر که به خانه پدری، وطن و میهن است. نشانه هایی که فیلم ساز از فرهنگ و تمدن ایران با مولفه های ملی و مذهبی می گذارد، تأکیدی نمادین بر همین دعوت است. دعوت به بازگشت به خویشتن. یاسمن در این سفر سه مکان و جغرافیا را تجربه می نماید.

از برلین به تهران و از تهران به مشهد. او وقتی به مشهد می رسید، گویی به تجربه ای شهودی دست می یابد و نوعی رهایی درونی و رستگاری را تجربه می نماید. از حال بد به حال خوب می رسد؛ حتی حال فرزند اوتیسمش هم بهتر می گردد. بدون قرار قبلی را باید فیلم مکاشفه ای و جستجوگرانه دانست که در این جستجو بیش از هویت خانوادگی هویت فردی یاسمن است که تطهیر می گردد و تغییر می نماید. حتی بار دیگر عشق را هم تجربه می نماید و از رنج تنهایی رها می گردد. درواقع بدون قرار قبلی یک فیلم سفرنامه ای است که از سفر در آفاق به سفر در انفس می رسد.

هوشنگ گلمکانی

هیچ پیش داروی درباره بدون قرار قبلی نداشتم. به نظرم یک فیلم دلپذیر است، بدون این که تکان دهنده و فوق العاده باشد. در مجموع نظرم مثبت است. در ابتدا انگار یک فیلم توریستی است؛ اما به تدریج که جلو می رویم، فیلم گرم تر می گردد.

کمال پورکاوه

بدون قرار قبلی ساخته بهروز شعیبی یکی از گل درشت ترین آثار به نمایش درآمده در جشنواره چهلم فجر است که برای نشر معانی مورد نظر فیلم ساز چنان راستا سطحی و کلیشه ای را انتخاب می نماید که بیش تر لحظات فیلم را به یک وله یا میان برنامه تبلیغاتی مبدل ساخته است. فرهاد توحیدی به عنوان فیلمنامه نویس که بی اعتنا به اصولی، چون شخصیت پردازی و روابط دلیل و معلولی همیشه انگیزه های لازم کاراکترهایش را برای هر کنش و واکنشی نادیده می گیرد، برترین انتخاب ممکن برای سقوط هر پروژه به دام سطحی نگری به نظر می رسد.

بدون قرار قبلی در ادامه همان سیاست شکست خورده فراوری آثار به اصطلاح معناگرا با چاشنی نفی مهاجرت و درک زیبایی های وطن نشان می دهد فراوری آثاری که قرار است تصویرساز تحول درونی شخصیت ها روی پرده سینما باشد، ایده جذابی است که بیش از هر چیز به تعمق و تفکر در لایه های ذهنی و درونی شخصیت ها وابستگی پیدا می نماید. در این راستا هرگونه سطحی نگری می تواند اثر فراوری را تا حد مصاحبه های روزمره درون تاکسی و اتوبوس تقلیل بدهد. اتفاق تاسف باری که با بی حوصلگی نویسنده های فیلمنامه برای بدون قرار قبلی نیز افتاده است.