فکر در آستانه فروپاشی یک انسان 80 ساله ، آن پدر که دوستش می داشتیم در این خانه جایی ندارد! - دوست بلاگ

خبرنگاران، محمدحسن خدایی: او که در سال 1979 متولد شده و تعدادی رمان و نمایشنامه پرفروش نوشته، در پدر به جایگاه یک پدر با اطرافیانش می پردازد؛ پدری که این روزها گرفتار آلزایمر شده و به تدریج رابطه اش با واقعیت پیرامونی دستخوش بحران است و از این باب در جهت تنش و طردشدگی. فلوریان زِلِر به خوبی توانسته با فرمی که انتخاب نموده، فضای مغشوش، غیرقابل اعتماد و در آستانه فروپاشی فکر یک انسان 80 ساله را بازنمایی کند. فرم نوشتاری زِلِر معطوف است به فکریت شخصیت آندره.

درام براساس واقعیتی شکل می یابد که این مرد پا به سن گذاشته از محیط پیرامونی درک می نماید. اما مسئله اینجاست که روایت هر چه به پیش می رود این حقیقت تلخ بیش از پیش آشکار می گردد که تمامی آن آدم هایی که آندره در مکان های مختلف دیدار می نماید الزاماً واقعی نیستند. این درهم آمیختگی وهم و واقعیت، بیش از همه شخصیت آن یا دختر آندره را دچار بحران می نماید. این زن میانسال که بعد از سال ها جدایی از همسر اولش با مردی به نام پی یر آشنا شده و به تازگی ازدواج نموده، این روزها هنگام نگهداری از پدر آلزایمری خویش، با این پرسش روبرو شده که آیا بهتر است پدر را در خانه نگهداری کند یا به خانه سالمندان بسپارد. این چالشی است اخلاقی که تا به پایان ادامه می یابد و با انتقال آندره به مکانی با تخت های بیمارستانی پاسخ ناگزیرش را دریافت می نماید. اینکه در دنیا شتابناک و سرمایه سالارانه دوران معاصر، دیگر مثل ایام گذشته نمی توان با خانواده گسترده به حیات خود ادامه داد و بهتر است کسانی چون آندره را به مراکز درمانی چون بیمارستان یا خانه سالمندان سپرد.

آروند دشت آرای در مقام کارگردان بعد از آثار تجربی که این سال ها بر صحنه آورده، این بار به سراغ نمایشنامه ای رفته که چندان نمی تواند ادامه منطقی تجربه گرایی هایش باشد. از این باب فی المثل می توان به نکاتی اشاره نمود چون استفاده از بازیگران کمابیش شناخته شده، حضور در سالن اصلی تئاتر شهر، طراحی صحنه نامتعارف و پرهزینه.

نمایش پدر جهت تازه ای است که می توان آن را نوعی گسست زیباشناسانه آروند دشت آرای با گذشته اش دانست. بازیگرانی چون رضا کیانیان در نقش آندره، لیلی رشیدی به عنوان آن و سعید چنگیزیان در مقام پی یر و دیگرانی که در این اجرا حضور دارند، در کوشش هستند فضای نمایشی فلوریان زلر را با قرائت هرمنوتیکی کارگردان همراه سازند. به لحاظ نقش آفرینی می توان لیلی رشیدی را به نسبت دیگر بازیگران، بیشتر در خدمت اجرا دانست. چراکه او در کوشش است پیچیدگی و موقعیت متزلزل شخصیت آن را در خانواده ای که در آن روزگار می گذراند به نمایش گذارد بی آنکه از خود چیزی بر آن شخصیت بیفزاید. اما برای رضا کیانیان که قرار است نقش پدر یا آندره را بازی کند مسئله اندکی فرق دارد. گویی او در یک جنگ نابرابر با آنتونی هاپکینز واقع شده است که نقش پدر را به شکل حیرت انگیزی ایفا نموده است. کیانیان کار سختی دارد و کوشش نموده خودآیینی خویش را در قبال هنرنمایی بلامنازع هاپکینز حفظ کند.

• تصاویر | از پارسا پیروزفر تا الناز شاکردوست؛ چه هنرمندانی از نمایش پدر تماشا کردند؟
• آمار هفتگی فروش تئاتر | پدر از یک میلیارد عبور کرد

اما از یاد نبریم که چگونه فیلم پدر براساس نماهای نزدیک ساخته شده و نمایش پدر بر فاصله مندی و حضور در یک منظره دور. بنابراین در تمام روایت یک ساعت ونیمی اجرا، با منظرههایی در فاصله از تماشاگران روبرو خواهیم بود که نمی توانند قدرت تأثیرگذار نماهای نزدیک از صورت کسی چون هاپکینز را برای مخاطبان بسازد. هاپکینز به وسیله نماهای نزدیک، راحت تر می تواند توجه تماشاگران را به عواطف و احساسات یک پدر در حال زوال جلب کند و رضا کیانیان می بایست در یک نمای با فاصله، به وسیله تمامی بدن و ژست هایش این انتقال عواطف را امکان پذیر کند.

بنابراین قیاس مابین هاپکینز و کیانیان بدون این مقدمه، بی شک غیرمنصفانه خواهد بود. در رابطه با شخصیت پی یر با بازی سعید چنگیزیان می توان گفت که او به مانند گذشته عمل می نماید. یادآور نمایش هایی چون ایوانف و بی تابستان امیر رضا کوهستانی. چنگیزیان شاید اینجا در اوج نباشد اما همچنان کارش را خوب بلد است و شخصیت پی یر را به شکل قابل قبولی بر صحنه اجرا می نماید.

اما شاید مهم ترین چالش نمایش پدر، طراحی صحنه نامتعارفی باشد که خود آروند دشت آرای آن را تدارک دیده است. یک سازه بزرگ و دو تکه با اجزایی که قابلیت جابه جایی دارند و قرار است فکریت متلاطم آندره را بازتاب دهند. البته این جابه جایی های پر تعداد، در نهایت می تواند در خدمت فضاسازی نمایش قرار گیرد و تمهیدی باشد برای بازنمایی مکان هایی مختلف چون خانه آندره، خانه آن و محیطی چون بیمارستان یا خانه سالمندان. این فضای سیال و بی قرار، مانند چایگاه پدر در دوران معاصر است، مدام در حال جابه جایی، گاه هراسناک و گاه آرامش بخش. پدرهایی که همانطور که عاشق شان هستیم در نهایت مجبور می شویم آنان را به خانه سالمندان بسپاریم.