مجازات اعدام مانع فرزندکشی نمی گردد ، پدر بابک خرمدین باید روانکاوی گردد - دوست بلاگ

علی نجفی توانا در گفت و گو با خبرنگاران، در آنالیز مقایسه ماهوی میان فرزندکشی و قتل گفت: در قوانین جزایی بیشتر کشورهای دنیا برای قتل تعاریف مشابهی آورده شده. قتل یعنی سلب عمدی حیات از انسان زنده ای دیگر که می تواند عمدی یعنی با قصد قبلی یا غیر عمدی و تصادفی باشد. البته این تعاریف صرف نظر از انگیزه های مجرمانه مانند اختلافات خانوادگی، مادی، کینه توزی و... است. بنابراین تفاوتی نمی نماید قتل در داخل یک خانواده صورت بگیرد یا خارج از آن، اما رویکرد قوانین کشورهای مختلف در ارتباط با قتل متفاوت است. به عبارت دقیق تر در تعریف قتل عمدی معنای واحدی بین بیشتر کشورهای دنیا وجود دارد، اما واکنش و مجازات نسبت به آن متفاوت است. به عنوان مثال در فرانسه مجازات قتل عمد با در نظر دریافت مواردی، حبس ابد یا کیفر درجه یک، یعنی حبس تا 25 سال در نظر گرفته می گردد. در حالیکه در ایران قتل عمل شامل مجازات قصاص است و قصاص هم به طرق مختلف اعمال می گردد.

او توضیح داد: متاسفانه در سالهای اخیر شاهد افزایش خشونت (اعم از قتل، ضرب و شتم و...) در جامعه بودیم که این خشونت ها از منظر شخصی که مرتکب آن می گردد در دو دسته قابل آنالیز است. خشونت هایی که توسط اشخاص نزدیک فرد صورت می گیرد و خشونت هایی که توسط غریبه ها بر فرد وارد می گردد که مجازات هر دو دسته یکی است، اما در مورد قتل فرزند توسط پدر در قوانین کیفری با یک استثنا از حیث مجازات مرتکب قتل روبرو هستیم. به این معنا که اگر پدری فرزندش را به قتل برساند با توجه به یکی از قواعد فقهی، مجازات او قصاص نخواهد بود. اما از آنجا که ممکن بود اجرا و تبیین این ضابطه فقهی در قانون مجازات کشور ما، تبعات اجتماعی و روحی روانی زیادی داشته در جامعه باشد، تصمیم دریافتد که پدر را شامل مجازات تعزیری بدانند. یعنی مجازاتی که در آن قصاص، دیه و حد نباشد و قانونگذار بتواند مجازاتی که در شرع نیامده و مبنای جرم انگاری آن مصالح و منافع جامعه است را برای مجرم معین کند. از این رو اگر پدری مرتکب قتل فرزندش گردد قصاص نمی گردد، اما بین 10-3 سال حبس می گیرد.

این وکیل دادگستری اضافه کرد: جرم رفتاری است که به علل مختلف (روحی و روانی، اجتماعی، مالی و...) به افراد و جامعه تحمیل می گردد. در واقع هر مجرمی دلیلی برای ارتکاب به جرمش دارد. همواره این سوال را از دانشجویان و کسانیکه در این حوزه با آنها روبرو هستم، می پرسم که تا به حال کدامیک از شما مرتکب جرم نشده؟ جواب این سوال بیشترا مثبت است و همه ما بعضا نه یک بار بلکه بارها و به اشکال مختلف مرتکب جرم شده ایم. این جرم فارغ از عوامل بیرونی، شامل یکسری عوامل درونی هم می گردد. مثل بیکاری، بی پولی، آزارهای روحی و جسمی در دوران کودکی و بسیار علت درونی دیگر که معلول رفتارهای مجرمانه ای است.

او با انتقاد از بعضی اظهارنظرهای عمومی و رسانه ها در مورد قتل های خانوادگی خاطرنشان ساخت: متاسفانه وسایل ارتباط جمعی، رسانه ها و حتی بعضی از متخصصین و مسوولان در قتل های خانوادگی مانند پرونده خرمدین ها یا آنچه برای رومینا اشرفی (دختران نوجوان اهل تالش که پدرش او را به قتل رساند) رخ داد بدون آسیب شناسی و ریشه یابی صرفا به شرایط موجود می پردازند. این بدترین نوع واکنش نسبت به خشونتی است که ریشه اش در گذشته زندگی اشخاص وجود دارد. بنابراین اگر قرار است واکنشی منطقی و علمی داشته باشیم در وهله اول باید چرایی و علت وقوع چنین حوادثی را آنالیز کنیم که قطعا در هر فرد با دیگری متفاوت است. در زندگی پدر بابک خرمدین حتما نکاتی وجود دارد که با علم به آنها بهتر می توان کاری که با فرزندانش نموده را تحلیل و به نتیجه راهبردی رساند. این آسیب شناسی و ریشه یابی است که به ما می آموزد چه راهکاری را برای کاهش چنین قتل هایی در جامعه بیاندیشیم.

نجفی توانا در پاسخ به اینکه چه کنیم که این اتفاقات مجددا تکرار نگردد؟ تاکید نمود: به عنوان یک آسیب شناس و جرم شناس فکر می کنم برای جلوگیری از فرزندکشی در جامعه باید در ابتدا تدابیر پیشگیرانه را اتخاذ کرد. این پیشگیری عمدتا باید به وسیله فرهنگی صورت پذیرد. فیلم، سریال، موسیقی، کتاب و... نقش موثری در تحکیم مهر و محبت در خانواده دارد. اگر اصلی ترین رکن جامعه یعنی خانواده طی آموزه ها و برنامه های متعددی امنیت و آرامش را بیاموزند و از سلامت روانی و تمکن مالی برخوردار باشند در جامعه نیز دست به خشونت کمتری می زنند. خانواده باید همگام با تغییر شرایط اجتماعی رو به رشد هر چه بیشتر تغییر کند. حرکات و سکنات نسل گذشته را نمی توان در خانواده های امروزی به کار گرفت و منتظر نتیجه مثبت نشست.

او در سرانجام توضیح داد: عجیب است که جامعه فکر می نماید اگر قوانین سخت گیرانه تری نسبت به فرزندکشی در جامعه وجود داشت پدر بابک خرمدین فرزندانش را نمی کشت! به ضرس قاطع عرض می کنم حکم اعدام صد باره هم نمی تواند مانع از ارتکاب جرم چنین پدران و مادرانی باشد. کمااینکه همین الان مجازات قصاص و اعدام را در جامعه داریم، اما میزان جنایت در جامعه بالاست. حد سرقت را داریم، اما میزان سرقت در جامعه بالاست یا برای حمل و توزیع مواد مخدر مگر اشد مجازات در نظر گرفته نمی گردد، پس چرا باز هم چنین مسئله ای را در جامعه می بینیم؟ به همین خاطر است که من هر چند که به شخصه با افزایش مجازات برای خشونت های خانوادگی موافق هستم، اما اطمینان دارم با افزایش اینگونه مجازات آمار فرزندکشی پایین نمی آید. آنچه که موجب ارتکاب جرم می گردد کم یا زیاد بودن مجازات نیست، شرایط مالی، اجتماعی و فرهنگی است که باید اصلاح گردد. در هیچ زمینه ای نمی گردد با مجازات، جرمی را مهار کرد. مجازات صرفا یک ترس کیفری است، نه چیزی بیشتر. برای جلوگیری از جرم باید آن را ریشه یابی کرد، از پندارهای سنتی خارج شد و وقایع روز را دید. جرائم اجتماعی با مجازات قابل پیشگیری نیست مگر آنکه مجازات در کنار اقدامات پیشگیرانه قرار بگیرد.

ساناز قنبری / خبرنگاران

پایگاه اینترنتی مأوا: پایگاه اینترنتی مأوا، مجله خبری و تحلیلی