جزییات 2 سیل مانسون تاریخی در تهران - دوست بلاگ

به گزارش ایسنا، جریان موسمی هند (Indian Monsoon Current) یک جریان اقیانوسی فصلی است که در منطقه ها گرمسیری شمال اقیانوس هند وجود دارد. همه این جریان از خورشید شروع می گردد و تا سیل بر روی منطقه های در کره زمین از هند تا آفریقا و استرالیا ادامه می یابد.

پدیده مانسون در تابستان بر روی اقیانوس هند تشکیل می گردد و طی آن، جریان هوای بلند شده از روی منطقه شبه قاره در محیطی کم، منبسط شده و تبدیل به رطوبت و باران می گردد.

منبع بزرگ گرما در مولکول های آب باعث می گردد تا این چرخه منجر به وقوع پدیده مانسون و بارش های شدید گردد. در پی این پدیده، کشور های هندوستان و پاکستان بارش های شدیدی را تجربه می نمایند و با رسیدن این جریان به ایران، گاه تا منطقه ها مرکزی کشور را متاثر می نماید.

این پدیده در امسال به علت اثرات خلیج فارس و بعلاوه وجود ارتفاعات در ایران تقویت شد، از این رو شاهد وقوع بارش های مانسونی تا تهران و قم هستیم.

البته تشدید این جریان تنها محدود به امسال و وقوع سیل در امامزاده داود تهران نمی گردد؛ چرا که در 68 سال گذشته، یعنی در 5 مرداد ماه 1355 سیل، روستای امامزاده داود را فرا گرفت به گونه ای که در مدت یک ساعت، کل روستا دستخوش آسیب های زیادی از این سیل شد.

این تجربه یک بار دیگر در 4 مردادماه سال 1366 تکرار شد و منطقه تجریش دستخوش آثار ناشی از سیل مانسونی شد و به گفته محقق حوزه علوم جوی پژوهشگاه اقیانوس شناسی، هر چند وجود رشته کوه های فراوان در کشور و بعلاوه خلیج فارس در تقویت این جریان موثر است، ولی نباید از اثرات تغییر اقلیم در تقویت مانسون غافل بود.

مانسون از هند تا تهران

دکتر پروین غفاریان، عضو هیات علمی پژوهشکده علوم جوی پژوهشگاه ملی اقیانوس شناسی و علوم جوی، مانسون را یک واژه عربی به نام موسم به معنای فصل دانست و گفت: جریان مانسون یک سامانه فصلی و مستقر در منطقه اقیانوس هند است که در فصل تابستان تقویت می گردد و بارش های بسیار زیاد و سیل آسایی را در کشورهایی، چون پاکستان و هند ایجاد می نماید.

وی با تاکید بر اینکه جنوب شرق ایران نیز در تابستان متاثر از این جریان است، اظهار کرد: این جریان به علت اختلاف دما ایجاد می گردد. در تابستان به علت آنکه زمین تابش بیشتری از خورشید دریافت می نماید، شبه قاره هند به شدت گرم می گردد و این گرمایش، هوای کم فشار گسترده ای را در شبه قاره هند ایجاد می نماید و این امر، حرکات صعودی شدیدی را در پی دارد.

غفاریان با بیان اینکه این حرکات صعودی در سطح زمین، همگرا و در سطوح فوقانی جو واگرا می شوند، اضافه نمود: در نهایت بر روی سطح اقیانوس هند یک سامانه پرفشاری ایجاد می گردد و از آنجایی که جریان باد در این سامانه، جنوب غربی می گردد، رطوبت عظیمی از سمت اقیانوس به سمت خشکی جریان می یابد و با برخورد با رشته کوه های هیمالیا، صعود هوا تشدید می گردد و ناپایداری هوا به صورت بارش های رگباری شدید خود را نشان می دهد.

عضو هیات علمی پژوهشگاه ملی اقیانوس شناسی با تاکید بر اینکه جریان مانسون بیشتر کشور های هند و پاکستان را درگیر می نماید، یادآور شد:، اما جنوب شرقی ایران هر ساله متاثر از مانسون است؛ از این رو شهر های ساحلی جنوبی ایران، چون چابهار، کنارک، ایرانشهر، نیک شهر و سراوان بارش های مانسونی را تجربه می نمایند.

وی خاطر نشان کرد: این جریانات ناپایدار مانسونی به علت جریانات صعودی هوا، تا استان فارس نیز کشیده می گردد، به گونه ای که اگر در فصل تابستان با هواپیما به استان فارس سفر کنید، متوجه تکان های شدید هوا خواهید شد که این امر به علت ناپایداری های هم رفتی تاثیرات مانسون در ایران است.

شیطنت خلیج فارس در تقویت جسارت مانسونی

این محقق حوزه علوم جوی، در پاسخ به این سوال که چرا وقتی این جریانات از ایران دور است، ولی شهر های ایران متاثر از مانسون می شوند، گفت: یکی از دلایل آن این است که این سامانه علاوه بر رطوبتی که از سمت هند به ایران می آورد، رطوبتی را نیز از سمت دریای عمان و خلیج فارس به ایران وارد می نماید.

وی با تاکید بر اینکه خلیج فارس نیز در تقویت جریان مانسونی موثر است، اضافه نمود: علاوه بر آن، وجود رشته کوه های زاگرس نیز زمینه ای را برای صعود رطوبت های منتقل شده از جریان مانسون ایجاد می نماید به گونه ای که موجب می گردد که بارش های رگباری را در استان هایی، چون فارس و بخش هایی از مرکز ایران داشته باشیم.

غفاری در مورد قوی تر شدن مانسون در امسال شرح داد: امسال این جریان به سمت عرض های بالاتر جغرافیایی کشیده و مانسون قوی تر شده است.

وی در پاسخ به این سوال که آیا تغییر اقلیم و خشکسالی های امسال موجب تقویت این جریان شده است، با تاکید بر اینکه نمی توان گفت که تقویت این جریان تنها به علت تغییر اقلیم است، اظهار کرد: یکی از خصوصیات تغییر اقلیم این است که الگوی بارش را به شدت تغییر می دهد که ما در ایران شاهد این تغییر الگوی بارش هستیم.

عضو هیات علمی پژوهشگاه اقیانوس شناسی، ادامه داد: تغییر اقلیم، میانگین بارش های یک منطقه را به شدت دستخوش تغییر می نماید، به این صورت که بارش ها را تبدیل به رگبار می نماید؛ یعنی در یک مدت زمان کوتاه، بارش شدیدی رخ می دهد و از آنجایی که زمین در فصل خشک تحمل جذب زیادی از بارش را ندارد، به صورت سیلاب بر سطح زمین سرازیر می گردد.

وی با تاکید بر اینکه تغییر الگوی بارش نه تنها در ایران، بلکه در کل دنیا می تواند خطراتی را به همراه داشته باشد، گفت: یکی از دلایلی که ما با وجود خشکسالی، شاهد وقوع این بارش های رگباری هستیم، این است که در ایران رشته کوه های زیادی وجود دارد و این رشته کوه ها، بارش های هم رفتی را تقویت می نمایند. نمونه این بارش ها، بارندگی روز گذشته در امامزاده داود است.

غفاریان تاکید نمود: هر چه مقدار رطوبت و سرعت قائم جو بیشتر باشد، ابر های تشکیل شده، توسعه قائم بیشتری دارند، ضمن آنکه همراه با رگبار و رعد و برق هستند و بارش های آن ها نیز سیل آسا خواهد بود.

این محقق حوزه علوم جوی با تاکید بر اینکه تغییر اقلیم در تقویت این جریان مانسونی موثر بوده است، گفت: گرم شدن زمین و امواج گرمایی ناشی از آن موجب شد که جریان کم فشار مانسون شبه قاره هند ایجاد گردد.

اثرات دو جریان هوایی در کل کشور

عضو هیات علمی پژوهشکده علوم جوی پژوهشگاه ملی اقیانوس شناسی با اشاره به بارش های اخیر در کشور، با بیان اینکه اثرات مانسون تا مرکز ایران، تهران و قم کشیده شده است، اضافه نمود: بارش هایی که در سواحل شمالی کشور اتفاق افتاده است، شرایط خاص خود را دارند و ناشی از سامانه هایی است که بر روی دریای خزر شکل می گیرد و ربطی به جریان مانسون ندارد.

وی با بیان اینکه سامانه خزری در حال حاضر در دریای خزر فعال است و تا روز دوشنبه هفته آینده نیز ادامه دارد، یادآور شد: جریان رطوبت دریای خزر، رطوبت بسیاری زیادی را با خود به سمت سواحل گیلان و مازندران وارد می نماید و بیشتر بارندگی هایی که در این استان ها صورت می گیرد، ناشی از جریانات دریای خزر است، ولی بارش اخیر تهران ناشی از مانسون است.

وقوع مانسون های تاریخی در ایران

غفاریان با اشاره به خسارات ایجاد شده ناشی از بارش های روز گذشته امامزاده داود و سایر منطقه ها اظهار کرد: ما احتیاج داریم که منطقه ها سیل خیز کشور را شناسایی کنیم و بعلاوه باید پوشش گیاهی این منطقه ها غنی شوند. در صورت غنی شدن پوشش گیاهی مناسب در این منطقه ها، تا حدود زیادی جلوی وقوع سیلاب های مهیب گرفته می گردد.

وی ادامه داد: باید توجه گردد شرایط اقلیمی منطقه ها و شرایط توپوگرافی سطح زمین به گونه ای است که همیشه ما با این سیلاب ها روبرو هستیم؛ همچون سیلابی که در مرداد سال 1366 در تجریش رخ داد.

این عضو هیات علمی پژوهشگاه اقیانوس شناسی به وقوع مانسون های تاریخی در کشور اشاره نمود و گفت: ایران در حدود 68 سال قبل مانسون شدیدی را تجربه نموده است و این واقعیت تاریخی نشان می دهد که تنها تغییر اقلیم در وقوع این سیلاب تاثیر گذار نیست، بلکه تغییر اقلیم این جریان ها را تشدید می نماید و نمی توان گفت این برای اولین بار است که در ایران شاهد تقویت جریان های مانسونی هستیم.

غفاریان با تاکید بر اینکه ما همیشه در مردادماه باید انتظار این بارش ها را داشته باشیم، ادامه داد: نباید فراموش کرد که تغییر اقلیم می تواند هم تعداد دوره های بازگشت پدیده های ناشی از تغییر اقلیم را کوتاه تر کند و هم شدت آن را افزایش دهد.